هوش مصنوعی (AI) و علم داده با ایجاد ارزش قابل توجه در کل زنجیره ارزش – از اکتشاف و تولید گرفته تا حمل و نقل، پالایش و خرده فروشی – در حال تغییر صنعت نفت و گاز هستند.
هوش مصنوعی با بهینه‌سازی عملیات، کاهش هزینه‌ها، بهبود ایمنی و حمایت از پایداری، موجب خلق ارزش قابل توجهی در صنعت نفت و گاز می شود.
بخش نفت و گاز سنگ بنای تأمین انرژی جهانی است، اما با چالش‌هایی مختلفی از جمله نگرانی‌های زیست‌محیطی و خطرات عملیاتی مواجه است. رویکردهای سنتی که اغلب به تخصص و روش‌های اکتشافی انسانی متکی هستند، در مهار مقیاس و تنوع داده‌های موجود امروزی با مشکل مواجه هستند.
هوش مصنوعی (AI) به عنوان یک فناوری متحول‌کننده ظهور کرده است و امکان استخراج بینش‌های عملی از مجموعه داده‌های گسترده و پیچیده تولید شده در طول فرآیندهای اکتشاف، تولید، پالایش و مدیریت زنجیره تأمین را فراهم می‌کند.
هوش مصنوعی شامل یادگیری ماشینی (ML)، یادگیری عمیق، بهینه‌سازی و سیستم‌های اتوماسیون می‌شود و ابزارهایی را برای تسریع تصمیم‌گیری مبتنی بر داده و خودکارسازی فرآیندهای پیچیده ارائه می‌دهد.
هوش مصنوعی در بخش بالادستی صنعت نفت و گاز
الگوریتم‌های هوش مصنوعی، مجموعه داده‌های لرزه‌نگاری عظیم را برای شناسایی مخازن هیدروکربنی بالقوه با سرعت و دقت بیشتری نسبت به روش‌های سنتی پردازش می‌کنند. این امر ریسک اکتشاف و احتمال حفر چاه‌های خشک را کاهش می‌دهد.
سیستم‌های هوش مصنوعی داده‌های حسگرها را در زمان واقعی از عملیات حفاری تجزیه و تحلیل می‌کنند تا پارامترها را به صورت پویا تنظیم کنند، که این امر باعث بهبود راندمان حفاری و کاهش زمان غیر مولد (NPT) می‌شود.
هوش مصنوعی می تواند با استفاده از داده‌های حسگر، سلامت تجهیزات را پایش نماید و خرابی‌ها را قبل از وقوع پیش‌بینی می‌کند و امکان تعمیر و نگهداری پیشگیرانه را فراهم می‌کند.
هوش مصنوعی در بخش پایین دستی نفت و گاز
هوش مصنوعی با تجزیه و تحلیل داده‌های ارتعاش، دما و فشار، خرابی تجهیزات در پالایشگاه‌ها را پیش‌بینی می‌کند و از خاموشی‌های برنامه‌ریزی نشده جلوگیری می‌کند. سیستم‌های مبتنی بر هوش مصنوعی از حسگرهای اینترنت اشیا، تصاویر ماهواره‌ای و بینایی رایانه‌ای برای نظارت بر سلامت خطوط لوله و تشخیص نشتی‌ها در زمان واقعی استفاده می‌کنند.
کاربرد دیگر مدل‌های هوش مصنوعی در ارزیای عملکرد کمپرسورها، شیرها و پمپ‌ها است که می تواند از خاموشی‌های غیرمنتظره جلوگیری کنند. الگوریتم‌های هوش مصنوعی مسیرهای حمل و نقل، بارگیری بار و برنامه‌ریزی را در زنجیره‌های تأمین پیچیده بهینه می‌کنند.
پذیرش هوش مصنوعی در بخش نفت و گاز طی دهه گذشته شتاب گرفته است که ناشی از پیشرفت در یادگیری ماشینی (ML)، تجزیه و تحلیل کلان داده و اینترنت اشیا (IoT) است. طبق داده‌های بازار، ارزش بازار جهانی هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی در نفت و گاز در سال ۲۰۲۴، ۲.۵ میلیارد دلار بوده و پیش‌بینی می‌شود که تا سال ۲۰۳۴ با نرخ رشد مرکب سالانه (CAGR) 7.1 درصد رشد کند (Crunch.is, 2024). بخش بالادستی با بیش از ۵۲ درصد از سهم، بر این بازار تسلط دارد، زیرا شرکت‌ها هوش مصنوعی را برای بهینه‌سازی اکتشاف و تولید در اولویت قرار می‌دهند.
با ادامه‌ی تکامل چشم‌انداز انرژی، هوش مصنوعی یک عامل حیاتی برای مزیت رقابتی، انعطاف‌پذیری عملیاتی و رشد پایدار باقی خواهد ماند. شرکت‌هایی که با موفقیت از قدرت هوش مصنوعی و علم داده بهره می‌برند، در موقعیت مناسبی برای رشد در بازار جهانیِ به طور فزاینده پیچیده و پویا قرار خواهند گرفت.
- منبع: دانشسرای صنعت نفت – مرکز تخصصی آموزش های حرفه ای صنعت نفت